این یک حقیقت ثابت شده است که رعایت بهداشت دهان و دندان برای دستیابی به سلامت جسمی و حفظ آن در طول زندگی بشر ضرورت دارد. از این رو حتما باید بهداشت و مراقبت از دهان و دندان را به یکی از مهم‌ترین بخش‌های برنامه‌ی روزانه‌ی خود تبدیل کنیم. در این مطلب علاوه بر تشریح تفاوت بین ابزارهایی نظیر مسواک، دهان‌شویه، نخ دندان و خمیردندان، به تأثیر آن‌ها روی سلامت دهان و دندان خواهیم پرداخت و به شما کمک خواهیم کرد به بهترین شکل ممکن از دندان‌های خود مراقبت کنید.
بهداشت خوب دهان و دندان می‌تواند به جلوگیری از بوی بد دهان، پوسیدگی دندان و بیماری لثه و همچنین می‌تواند به حفظ دندان‌هایتان در سن بالاتر کمک کند. بنابراین مراقبت خوب از دهان، دندان‌ها و لثه‌ها، یک سبک زندگی ارزشمند است که می‌تواند بر سلامت کلی بدن تأثیر مثبت زیادی بگذارد. به این خاطر که در نهایت، بهداشت دهان، می‌تواند بر ظاهر، روابط بین فردی، رژیم غذایی، تغذیه و گفتار هم تأثیر بگذارد.
نکته‌ی مهمی که وجود دارد این است که از آن‌جایی که دهان یکی از ارگان‌‌های باز بدن است و به راحتی می‌تواند بیماری را انتقال دهد، یک مشکل و یا بیماری کوچک در دهان، می‌تواند روند کار بقیه‌ی اندام‌های بدن را مختل کند. بنابراین در این مقاله با ما همراه باشید تا نکات مهمی را راجع به سلامت دهان و دندان و راه‌های مراقبت از آن‌ها با شما آموزش دهیم.
آیا بهداشت بد دهان و دندان می تواند باعث مشکلات سلامتی شود؟
اگر از دندان‌ها و لثه‌های خود به خوبی مراقبت نکنید، این رعایت نکردن بهداشت در دهان، می‌تواند در نهایت منجر به مشکلاتی در سلامت و جسم شما شود که عبارت‌اند از :
- دردهایی در دهان و صورت؛ درد در دهان و یا صورت ممکن است به علت عفونت در لثه باشد. ژنژیویت یکی از بیماری‌های لثه بوده که در بین افراد بسیار شایع است. اگر این عفونت جدی باشد در نهایت ممکن است دندان‌ها از دست بروند چراکه این لثه است که دندان‌ها را نگه می‌دارد.
- مشکلات قلبی؛ عفونت‌های دهان در موارد شدید می‌توانند اندام‌های اصلی بدن مثل قلب را تحت تاثیر قرار دهند و به آن‌ها آسیب بزنند. آندوکاردیت نوعی بیماری التهابی است که در اثر ارگانیزم‌های عفونی مثل باکتری‌ها ایجاد می‌شوند و دریچه‌های قلب را ملتهب می‌کند.
- مشکلات گوارشی؛ هضم غدا در بدن در چندین مرحله‌ی مختلف انجام می‌شود. اولین مرحله‌ی هضم ابتدا در دهان رخ می‌دهد. ما غذا را می‌جویم و آن‌ها را با بزاق دهان می‌آمیزیم. اگر در این مرحله از هضم به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، مشکلی به وجود آید، این مشکلات در نهایت می‌توانند به اندام‌های هضم کننده‌ی دیگر آسیب وارد کنند یا باعث آسیب رساندن به معده شود.
چگونه بهداشت دهان و دندان را رعایت کنیم؟
شما می‌توانید در خانه با رعایت موارد زیر بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید و از بروز مشکلات به حد زیادی جلوگیری کنید. این موارد عبارت‌اند از:
- دو بار در روز به مدت حداقل دو دقیقه مسواک بزنید.
- روزانه نخ دندان بکشید تا پلاک را از جاهایی که مسواک شما به آن دسترسی ندارد پاک کنید.
- برای تامین مواد مغذی لازم (مخصوا ویتامین A و C) و برای جلوگیری از بیماری‌های لثه از یک رژیم غذایی سالم استفاده کنید.
- از کشیدن سیگار که به بیماری لثه و سرطان دهان دامن میزند، اجتناب کنید.
- به طور منظم برای چکاپ و معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید. این یکی از موثرترین کار‌ها برای تشخیص علائم اولیه بیماری‌های دهان و دندان است.
ابزارهایی که می‌توانند به شما کمک کنند تا بهداشت دهان و دندان خود را به بهترین شکل ممکن رعایت کنید عبارت‌اند از:
- خمیردندان
- مسواک (معمولی و برقی)
- دهان شویه
- نخ دندان
البته یک سری نکات در رابطه با خمیردندان و دهان شویه وجود دارد که بیشتر به تئوری توطئه شباهت دارند. برخی از افراد معتقدند نباید خمیردندان یا دهان شویه استفاده کرد چرا که حاوی موادی هستند که از راه لثه جذب مغز شده و به آن آسیب می‌رسانند. برخی دیگر هم معتقدند خود این ابزار عامل مهمی برای خرابی دندان هستند. اما آیا این باورها درست است؟
آیا استفاده از خمیردندان موجب ضرر رساندن به دندان می‌شود؟
نخستین پرسشی که باید به آن پاسخ دهیم این است که آیا خمیر دندان می‌تواند خود عاملی آسیب‌رسان و خطرناک برای دندان باشد؟
شرکت‌های سازنده‌ی خمیر دندان ادعا می‌کنند استفاده از خمیر هنگام مسواک زدن ضروری است، اما این ادعا در برخی مواقع لزوما صحیح نیست. تحقیقات نشان داده مسواک زدن بدون یک سری از خمیر دندان‌ها نه تنها در برخی از مواقع در تمیزی و پاک‌سازی جرم و غذای باقی مانده از دندان، به همان اندازه تأثیر دارد بلکه در برخی از موارد حتی موثرتر هم بوده است. جرم دندان چیزی نیست که لزوما با خمیردندان پاک شود، بلکه با مسواک زدن عادی هم می‌توان آن را از بین برد. نکته‌ای که وجود دارد این است که چگونه مسواک بزنید، نه اینکه چقدر خمیردندان روی آن بگذارید.
اکثر خمیرها حاوی مواد ساینده‌ای هستند که می‌تواند باعث ریز سایش شود. به همین دلیل توجه به نوع خمیردندانی که می‌خرید بسیار مهم است. در صورت امکان، به دنبال عدد Relative Dentin Abrasion (به اختصار RDA) روی خمیر داندان باشید که میزان سایندگی آن را نشان می‌دهد. اگر عدد مربوط به آن کمتر از ۲۵۰ باشد، خمیردندان سالم است و اگر بالاتر از آن باشد، می‌تواند به دندان شما آسیب بزند.
اگر نمی‌توانید چنین عددی را روی خمیر دندان خود پیدا کنید، کافی است یک فویل بگیرید و مقداری از خمیر را روی آن بریزید. با فشار بسیار کم و به مدت ۳۰ ثانیه تا ۱ دقیقه، خمیر را روی سطح فویل پخش کنید و بمالید. بعد از ۱ دقیقه، آن را زیر آب قرار دهید تا کاملا خمیر از روی فویل پاک شود. به سطح فویل نگاه کنید، اگر خط و خش داشته باشد، نمی‌توان آن خمیر دندان را سالم دانست، اگر هم خط و خش نداشته باشد، یعنی خمیردندان شما از لحاظ میزان سایندگی مشکل‌ساز نیست.
چه چیزی در خمیردندان وجود دارد و هر کدام چه کاری انجام می‌دهند؟
خمیردندان از مواد زیادی تشکیل شده که هر کدام از آن‌ها طبق توصیه‌ی شرکت‌های سازنده به یک دلیل در تهیه‌ی آن استفاده می‌شوند. مثلا برای سفیدی دندان یا عدم ایجاد حساسیت و… . این مواد عبارت‌اند از:
- فلوراید (Fluoride)؛ در بسیاری از خمیردندان‌ها از فلوراید استفاده شده که گفته می‌شود به استحکام مینای دندان کمک و از پوسیدگی جلوگیری می‌کند.
- ساینده (Abrasives)؛؛ این ماده‌ی شیمیایی کمک می‌کند جرم از روی دندان پاک شود.
- طعم دهنده‌ها (Flavors)؛ اینکه خمیردندان چه طعمی داشته باشد را طعم‌دهنده‌ها مشخص می‌کنند.
- شوینده (Detergents)؛ این ماده‌ی شیمیایی دلیل اصلی کف کردن هنگام مسواک زدن است.
- هیومکتانت (Humectant)؛ ماده‌ای که کمک می‌کند خمیر دندان حالت رطوبتی و نرم خود را نگه دارد.
- سدیم لوریل سولفات (SLS)؛ SLS در خمیردندان‌ها موجب حذف باقی‌مانده غذاها روی دندان می‌شود و به پاک و تمیز شدن آن‌ها کمک می‌کند. از طرفی خاصیت سورفکتانتی آن موجب ایجاد کف در خمیردندان و از بین رفتن چربی‌ها و آلودگی‌های روی دندان‌ها می شود.
- تیتانیوم دی اکسید؛ برای تقویت رنگ سفید یا رفع کدری دندان استفاده می‌شود.
- رنگ (Coloring)؛ بسیاری از شرکت‌ها از رنگ‌های مصنوعی برای جذاب‌تر کردن خمیردندان خود استفاده می‌کنند.
آیا باید از خمیردندان استفاده کنیم؟
اگر استفاده از خمیردندان ضروری نباشد و از طرفی به دندان ما هم آسیب بزند، چرا اصلا باید از آن استفاده کنیم؟ اگرچه در نگاه نخست عدم استفاده از خمیردندان می‌تواند راه حلی منطقی برای جلوگیری از یک سری صدمات احتمالی باشد اما استفاده از خمیردندان خوب فوایدی دارد که در زیر به آن اشاره می‌کنیم.
- خمیردندان خوب بوی دهان شما را تغییر می‌دهد؛ استفاده از مسواک در حالت خشک از بوی بد دهان جلوگیری نمی‌کند. اگرچه بوی بد دهان حتی با مسواک زدن هم به صورت کامل برطرف نمی‌شود اما خیلی بهتر است اگر از خمیردندان استفاده شود. همچنین فرایند مسواک زدن هم با خمیردندان لذت‌بخش‌تر می‌شود.
- دندان شما را سفید می‌کند؛ خمیردندان می‌تواند از زرد شدن دندان شما جلوگیری کند. اگرچه استفاده از آن به اندازه‌ی استفاده از سفیدکننده‌هایی که پزشک توصیه می‌کند سرعت و اثربخشی ندارد اما بی‌تأثیر هم نیست.
- PH (میزان اسیدی یا بازی بودن) دهان را تنظیم می‌کند؛ یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از خمیردندان این است که PH دهان شما تنظیم می‌شود. هرچه دهان شما اسیدی‌تر باشد، دندان زودتر خراب می‌شود. خمیردندان به واسطه‌ی سدیم فسفات کمک می‌کند PH دهان شما تنظیم شود.
- از دندان‌های حساس مراقبت می‌کند؛ خمیردندان‌هایی که در آن‌ها از پتاسیم نیترات استفاده شده از دندان‌هایی که حساسیت بالایی دارند هم به خوبی مراقبت خواهند کرد.
به صورت کلی توصیه می‌شود در انتخاب نوع خمیر دندان و همچنین روش‌های پاک‌سازی دهان از جرم با یک دکتر خوب در تماس باشید تا به شما راهنمایی کند. در صورت خرید خمیر دندان هم حتما به مواردی که گفته شده توجه داشته باشید و سعی کنید از نمونه‌های ارگانیک یا با RDA کمتر از ۲۵۰ استفاده کنید. همچنین بعد از مسواک زدن، بلافاصله دندان خود را نشویید، فقط باقی مانده‌ی خمیر دندان را از دهان خارج کرده و کمی منتظر بمانید تا فلوراید کار خود را انجام دهد. به خاطر داشته باشید بعد از مسواک زدن، حداقل باید ۳۰ دقیقه صبر کنید و سپس آب بنوشید.
خمیر دندان هیشو ریک مدل Daily Care در بسته‌ی ۴ عددی و با قیمت بسیار مناسب به فروش می‌رسد. در تهیه‌ی این خمیر دندان از فلوراید و سدیم لوریل سولفات استفاده نشده تا باعث ایجاد حساسیت لثه‌ها یا دندان نشود. عدم وجود سدیم لوریل سولفات باعث می‌شود این خمیردندان را به کسانی که مشکل همیشگی آفت دهان بعد از استفاده از خمیردندان دارند را پیشنهاد کنیم. همچنین از تیتانیوم دی اکسید که یک ماده‌ی سرطانی است (طبق تحقیقات آژانس شیمی اروپا ECHA) و نقش سفیدکنندگی دندان را هم بر عهده دارد در این خمیردندان‌ها استفاده نشده است. از جمله مزیت‌های این خمیردندان‌ها این است که در چهار طعم مختلف در دسترس شما قرار می‌گیرند و تجربه‌ی متفاوت، جذاب، لذت‌بخش و سالمی از مسواک زدن را برای شما به ارمغان می‌آورند.
